Zmarły dnia 18 sierpnia 2021 r. Pan Profesor Michał Pietrzak był wybitnym polskim prawnikiem, historykiem i działaczem publicznym, emerytowanym profesorem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Zalicza się do grona najbardziej znanych i zasłużonych polskich specjalistów w zakresie historii państwa i prawa Polski, prawa konstytucyjnego oraz prawa wyznaniowego. Był wybitnym autorytetem społecznym jako człowiek dialogu, krytycznego patriotyzmu i troski o dobro wspólne w otwartej dla wszystkich Rzeczypospolitej.
Urodził się 15 lipca 1929 r. w Gąbinie k. Płocka. W 1952 r. został absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i asystentem w Zakładzie Historii Państwa i Prawa UW. Na macierzystym wydziale w 1961 r. na podstawie przygotowanej pod kierunkiem prof. Juliusza Bardacha rozprawy pt. Wolność prasy w Polsce 1918–1939 uzyskał stopień naukowy doktora nauk prawnych. W następnym roku objął stanowisko adiunkta. W 1968 r. otrzymał stopień naukowy docenta nauk prawnych (rozprawa habilitacyjna pt. Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926). W 1979 r. Rada Państwa nadała mu tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk prawnych, a w 1989 r. tytuł profesora zwyczajnego nauk prawnych. Przez ponad 60 lat był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz przez ponad 20 lat nauczycielem akademickim w Katedrze Prawa Wyznaniowego i Kanonicznego ChAT. Pełnił wiele zaszczytnych funkcji w obu stołecznych – tak blisko związanych z sobą – Uczelniach.
Pod Jego kierunkiem stopień naukowy doktora nauk prawnych i doktora nauk teologicznych uzyskało ponad 25 osób. Tytuł zawodowy magistra prawa i magistra teologii otrzymało ponad 800 osób.
Do najważniejszych Jego publikacji należą dzieła:
» Reglamentacja wolności prasy w Polsce 1918–1939, Warszawa 1963;
» Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926, Warszawa 1969;
» Historia ustroju i prawa polskiego (współautorzy: Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski), Warszawa 1976 (kilkanaście wydań);
» Prawo wyznaniowe, Warszawa 1978 (kilkanaście wydań);
» Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992;
» Prawo Kościołów i związków wyznaniowych nierzymskokatolickich w Polsce (współredaktor: Wiktor Wysoczański), ChAT, Warszawa 1997;
» Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Warszawa 2000;
» Francuska ustawa z 9 grudnia 1905 roku o rozdziale kościołów i państwa z perspektywy 100 lat (redaktor), Warszawa 2007;
» Państwo prawne, państwo świeckie, Warszawa 2012;
» O ustroju, prawie i polityce II Rzeczypospolitej. Pisma wybrane, Warszawa 2018.
Kandydat miał znaczący wpływ na kształtowanie się ustawodawstwa zgodnego z zasadami demokratycznego państwa prawa, zwłaszcza w zakresie wolności prasy, sumienia i wyznania oraz odpowiedzialności konstytucyjnej. Był współautorem projektu Konstytucji RP przedstawionego przez Prezydenta Lecha Wałęsę i jednym z jego reprezentantów w Zgromadzeniu Narodowym.
Prof. Michał Pietrzak był przez wiele lat członkiem Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. Otrzymał prestiżowe członkostwo zwyczajne Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz został współpatronem Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego. Został członkiem Komitetu Redakcyjnego „Czasopisma Prawno-Historycznego” i Rady Naukowej „Przeglądu Prawa Wyznaniowego”. Zasiadał z wyboru Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego w Kapitule Orderu Odrodzenia Polski.
Otrzymał najwyższe odznaczenia III Rzeczypospolitej, w tym nadany przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011), wcześniej otrzymał Krzyż Komandorski tego orderu (1998). Doceniono Jego zasługi dla Województwa Mazowieckiego poprzez przyznanie Medalu Pamiątkowego „Pro Masovia” (2009). Święty Sobór Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego odznaczył Go Orderem Świętej Marii Magdaleny II stopnia (2009). W 2018 r. Senat ChAT nadał Mu Medal za Zasługi dla Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.
Zasługi Pana Profesora Michała Pietrzaka dla Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie są wybitne i szczególne. Został jej profesorem w okresie przełomu ustrojowego, wykładając tu prawo wyznaniowe oraz inne przedmioty prawnicze. Był kluczową postacią wpływającą na proces rozwoju Uczelni w nowych warunkach społeczno-politycznych, co zaowocowało dynamicznym wzrostem liczby studentów i doktorantów oraz jej pozycji naukowej. Jego powszechnie uznany autorytet w świecie naukowym, wybitna znajomość prawa, kompetencje legislacyjne przyczyniły się do uzyskania przez ChAT na stałe wszystkich uprawnień akademickich. Kandydat został też pierwszym kierownikiem Studium Doktoranckiego Akademii, które umożliwiło wprowadzenie w uczelni permanentnego kształcenia na studiach III stopnia.
Biorąc pod uwagę dokonania prof. Michała Pietrzaka na rzecz Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie jako uczelni posiadającej szczególny mandat w zakresie kształcenia osób związanych z mniejszościami wyznaniowymi należy podkreślić podejmowane przezeń na przestrzeni kilkudziesięciu lat działania na rzecz wolności światopoglądowej w Polsce, rozdziału kościoła i państwa, neutralności światopoglądowej państwa, równouprawnienia Kościołów i innych związków wyznaniowych. Realizowane one były przez Jego publiczne wypowiedzi, badania naukowe, dydaktykę, udział w tworzeniu prawa i egzekwowaniu przestrzegania wolnościowych norm konstytucyjnych. Postawa Pana Profesora jako jednego z najbardziej znanych w naszym kraju rzeczników poszanowania godności każdego człowieka, bez względu na identyfikację światopoglądową, znajdowała wyraz budowaniu klimatu dialogu, zaufania, zrozumienia i tolerancji w naszej Uczelni, w kręgu Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej oraz wielu innych środowiskach, nie tylko akademickich i politycznych.
Pogrzeb Zmarłego odbędzie się dnia 25 sierpnia 2021 r. (środa) o godz. 10.00 na Cmentarzu Północnym w Warszawie.
[Opracowano na podstawie publikacji pt. „Uhonorowanie prof. Michała Pietrzaka Medalem za Zasługi dla ChAT”, „Rocznik Teologiczny” 2018 (LX) z. 4/2018, ss. 677–680]
